Bracia Karamazow. Czy Smierdiakow jest bohaterem autonomicznym?
Myśl o zabójstwie tego starego Karamazowa, nie mówmy o ojcobójstwie, ale własnie o tym starym błaźnie, ona się pojawia już na pierwszych stronach tej powieści. Ich szlag wszystkich trafia od niego! “Lepiej by było żeby już stary zdechł” - myślą sobie. [..] Wielu z nas tak myśli niestety, na rozmaite sposoby.
W wykładzie prof. Marii Janion analizuje powieść Fiodora Dostojewskiego Bracia Karamazow (1879-1880). Badaczka zastanawia się nad kwestią autonomiczności bohaterów powieści Dostojewskiego, szczególną uwagę poświęca postaci Smierdiakowa, dla opisu którego posługuje się kategorią „zapatrzenia”, umieszczając ją w kontekście „natężonych stanów świadomości”.
Większą częścią nagrania jest dyskusja, w której porusza się kwestie dokonanej przez Dostojewskiego krytyki inteligencji rosyjskiej, która zabiła Boga i zamiast niego wprowadza pomysły zachodnie, wyradzające się na rosyjskiej glebie w koszmary podobne do Iwana Karamazowa. Dla Dostojewskiego jedyną nadzieją rosyjską jest lud, który w przeciwieństwie do inteligencji wierzy w Chrystusa. Dyskutanci zastanawiają się też, czy bohaterowie Braci Karamazow mają możliwość dokonywania wolnego wyboru.