Dzienniki Anny Iwaszkiewicz: świadectwo stłumionych potrzeb
[...] ona podkreśla w jakimś liście, że chciałaby mieć też i swoje życie, ale Jarosław nie był z tego zadowolony. [...] Jarosław narzekał, że Anna w tym okresie swojego jakiegoś dewocyjnego pogrążenia się, wariacji wyraźnej ubiera się źle albo “o jeden stopień za bardzo”.
Wykład przedstawia podstawowe tematy dzienników Anny Iwaszkiewicz i powodów prowadzenia diariusza. Janion podkreśla, że przeżycia estetyczne miały dla niej charakter absolutu, sztukę, zwłaszcza muzykę, postrzegała jako teofanię, a ponieważ już we wczesnej młodości doznawała takich uniesień, zdecydowała się je opisywać. Najwyższym ideałem dla diarystki był ideał estetyczny, codzienne zapiski miały mieć charakter dziennika życia wewnętrznego, rodzaj ćwiczenia literackiego oraz duchowego, zbiorem świadectw różnorodnych przeżyć estetycznych.
Janion analizuje wielką potrzebę twórczości u Anny oraz powody, dla których uznała ona, że taka aktywność jest jej niedostępna jako kobiecie. Stłumienie potrzeby twórczości, połączone z akceptacją tradycyjnego podziału ról płciowych, może być według Janion jedną z przyczyn przypisywanego diarystce „szaleństwa”.
Janion analizuje motyw małżeństwa i macierzyństwa w dzienniku Anny Iwaszkiewicz. Zwraca uwagę, że dla autorki dziecko miało zastąpić twórczość własną. Podkreśla rolę homoerotycznego epizodu w życiu diarystki. Analizuje kolejny wielki ideał Anny Iwaszkiewicz wyrażający się w jej dążeniu do świętości oraz towarzyszące jej całe życie uwielbienie dla dzieła Prousta jako niedoścignionego wzoru przeżycia estetycznego. Omawia także różne aspekty szaleństwa Anny Iwaszkiewicz (poczucie winy, przekonanie o opętaniu).