Archiwum cyfrowe Marii Janion

Wykład poświęcony jest teoretycznym rozważaniom na temat feministycznej krytyki literackiej, a zwłaszcza kategorii écriture féminine, będącej według Marii Janion filozoficzną reakcją na pewną sytuację w dziejach myśli ujawnioną przez myśl postmodernistyczną i feministyczną. Chodzi o uświadomienie sobie jednostronności filozofii zachodniej, opierającej się na takiej koncepcji podmiotu, którą trudno dostosować do doświadczenia kobiecego. Prof. Janion zastanawia się, po pierwsze, czy filozofia może zostać „uzupełniona” o kobiecość? A po drugie, czy opresywność jest immanentną cechą filozofii zachodniej, czy też tylko przypadłością niektórych filozofów? Janion w dużym stopniu zgadza się z tymi badaczkami, które twierdzą, że mizoginizm filozofii jest strukturalną koniecznością. Kobieta w myśli zachodniej okazuje się synonimem negatywności, dlatego nie da się po prostu „uzupełnić” filozofii o kobiety. Écriture féminine to odpowiedź na ten problem. Jest to całkowicie odrębny, pozytywny projekt filozoficzny, odrzucający koncepcję „uzupełniania”.
Badaczka zastanawia się także nad tym, czy w ogóle i w jakim stopniu można wykorzystywać koncepcję écriture féminine do powieści kobiet z XX-lecia międzywojennego. Radziłaby raczej traktować dzieła naszych pisarek z tego okresu jako „preécriture féminine”. Analizuje poglądy współczesnych badaczek, takich jak Krystyna Kłosińska, Joanna Bator, Joanna Tokarska-Bakir. Literackim przykładem tradycyjnego, patriarchalnego spojrzenia na różnicę płci jest analizowany przez Janion list Heinricha von Kleista do Wilhelminy von Zenge oraz motyw bohaterek somnambulicznych.